Meer dan alleen een zweep

Onopvallend - de vroege markies

Donatien Alphonse François de Sade - dit is de naam waaronder de beroemde (of liever beruchte) markies in 1740 in Parijs werd geboren. Zoals zijn titel doet vermoeden, behoorden zijn ouders en dus ook hij tot de adel en had hij ondanks wat financiële problemen thuis eigenlijk de beste basisvoorwaarden. Aanvankelijk zag alles eruit alsof de jonge edelman ordelijk zou leven. Dus ging hij, wat toen heel gebruikelijk was, naar het leger, vocht in de Zevenjarige Oorlog en ontving daar verschillende onderscheidingen. Terug thuis trouwde hij en had nu eigenlijk aan gezinsplanning kunnen beginnen. Tot nu toe zo onopvallend. Maar zoals je waarschijnlijk al vermoedde, liep alles anders.

Schandalig - de latere Sade

Door te trouwen met René Pélagie Montreuil, kreeg de markies de Sade vooral één ding: de rijkdom die hem in zijn eigen familie niet ter beschikking stond. Al het geld viel bij hem op vruchtbare maar twijfelachtige grond, omdat hij nu een losbandige en schandalige levensstijl begon. Hij zag zichzelf als een libertijn, maar trok de daarbij behorende principes tot het uiterste en stond zich vanaf dat moment gewoon alles toe wat bij hem paste. Het vernederen en slaan van vrouwen, soms onder invloed van verdovende middelen, hoorde erbij - sadisme was geboren. Vanaf dat moment bracht Sade een groot deel van zijn leven door in de gevangenis, waar hij zich wijdde aan het schrijven. Zo creëerde hij zijn vaak verboden werken, zoals "The 120 Days of Sodom" of "Justine". Een van zijn boeken is getiteld "The Philosophy in the Boudoir", wat suggereert dat hij niet altijd bezig was met porno, marteling en zweepslagen. Maar wat was de filosofie van De Sade en wat waren zijn belangrijkste uitspraken?

Koude rede - de basis van de Sade's filosofie

• De filosofische benaderingen van de markies zijn gebaseerd op een eenvoudige veronderstelling, die hij vervolgens onmiddellijk falsifieert. De veronderstelling is: "De zin in seks is het laatste echt persoonlijke deel van ons bestaan". Sade is van mening dat de drang eigenlijk helemaal niets subjectiefs is, omdat het uiteindelijk gemeenschappelijk is voor alle levende wezens.
• Op basis van deze veronderstelling trekt Sade de ware waarde van het zelf in twijfel. Hij gelooft dat het feit dat zelfs seksualiteit waarvan men denkt dat het niet zo privé is, echt privé is, spreekt voor de onbeduidendheid van het zelf. Wat volgens Sade echt belangrijk is bij mensen, is bewustzijn.
• Bewustzijn is nu in staat om de drive te instrumentaliseren en te beheersen. Het seksleven zou een soort choreografie moeten worden, plezier erin creëert alleen zijn perfectie. Dit standpunt verklaart waarom de seksuele handelingen in zijn boeken altijd een kil, goed gepland karakter hebben.


DAF de Sade - biografie van de schrijver

Donatien Alphonse Francois de Sade, beter bekend als markies de Sade, is een van de ...

• Natuurlijk heeft hij een bijbedoeling met deze opvatting. Hij leefde in de Verlichting, toen de rede zuiver en ascetisch moest zijn. Zijn beeld van het ontketende bewustzijn dat de geslachtsdrift beheerst, was nu een alternatief dat zijn samenleving een spiegel voorhield. Hij was geen goede vriend van hen en wilde eigenlijk zeggen: 'Je grootste goed, rede, is niet zo verstandig en onschuldig als je denkt. Zij is de bron van alle immorele daden."
• De conclusies die Sade hier in zijn filosofie uit trok waren destijds ronduit schandalig: als het bewustzijn de... Beheerst instincten, dan zijn er geen grenzen meer aan de instincten, want alles is denkbaar, en wat denkbaar is, is ook uitvoerbaar. Dit leidde tot zijn belangrijkste uitgangspunt: alles kan, alles mag.
• Maar waarom moeten de dingen die mogelijk zijn ook worden toegestaan? Hier introduceerde de markies een nieuwe veronderstelling en beweerde dat moraliteit en mededogen niet uit de rede kunnen komen omdat ze niet logisch zijn. Integendeel, ze zijn de poging van de zwakken om de koude geest te slim af te zijn. Aan de andere kant vond hij het onnatuurlijk om zich door emoties als medelijden te laten weerhouden van dingen die theoretisch mogelijk (en dus ook toegestaan) zijn.
• Nu hij duidelijk had gemaakt dat het bewustzijn tot alles in staat is, probeerde hij de drijfveer te vinden van waaruit de rede überhaupt actief moest worden. Hier kwam hij tot de conclusie dat het libido, dat de rede inspireert om vooruit te blijven denken, de drijfveer is voor alles. En vele jaren later werd niemand minder dan Sigmund Freud door precies deze benadering geïnspireerd.

Met zijn negatieve filosofie werd Sade een inspiratiebron voor de beroemdste psychoanalyticus van allemaal. Alleen al om deze reden is het de moeite waard om zijn filosofische benadering voort te zetten. U kunt dit bijzonder goed doen door het eerste derde deel van "Filosofie in het Boudoir" te lezen - hier vindt u opwindende sofismen vol sadistische invloed.